Άρθρο Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, στην εφ/δα «το Βήμα της Κυριακής» (01.11.2020)
Διακήρυξη των Αθηνών: Μια νέα «Βίβλος» για τη Δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
Σε λίγες μέρες η Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης φθάνει στο τέλος της. Μια εξάμηνη διαδρομή, που έφερε την Ελλάδα στο επίκεντρο των συζητήσεων για τη Δημοκρατία, το κράτος δικαίου και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ολοκληρώνεται στις 18 Νοεμβρίου, αφήνοντας την Ελλάδα πιο ισχυρή και ενισχυμένη διεθνώς.
Η άσκηση της Ελληνικής Προεδρίας σε έναν Οργανισμό 47 κρατών – μελών και 850 εκατομμυρίων ανθρώπων υπό τους περιορισμούς της COVID ήταν εξαρχής μια μεγάλη πρόκληση. Τη μετατρέψαμε όμως τελικά σε ευκαιρία να νοηματοδοτήσουμε ξανά τις αξίες του παλαιότερου πολιτικού Οργανισμού της Ευρώπης, και μάλιστα σε συνθήκες πρωτοφανείς για καιρό ειρήνης.
Γιατί η πανδημία δεν δοκίμασε μόνο τις ζωές μας, αλλά και τις Δημοκρατίες μας, όπως συνέβη και πριν από 2.500 χρόνια με τον λοιμό στην Αρχαία Αθήνα. Ευάλωτοι δεν αποδείχθηκαν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα κράτη, οι θεσμοί, οι οικονομίες.
Στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας, είδαμε να περιορίζονται βασικές ανθρώπινες ελευθερίες όπως της ελεύθερης μετακίνησης, της εργασίας, της άθλησης, της συνάθροισης, της πρόσβασης στη Δικαιοσύνη, τα εκλογικά δικαιώματα. Fake news να κατακλύζουν τα μέσα ενημέρωσης, δικαστικά συστήματα να δοκιμάζονται, εκλεγμένοι αυτοδιοικητικοί να απομακρύνονται, εθνικές εκλογές να αναβάλλονται.
Έξι μήνες μετά, τολμάμε να πούμε ότι η επιλογή μας να θέσουμε στο επίκεντρο της Ελληνικής Προεδρίας την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε περίοδο πανδημίας, δικαιώνεται.
Κατά την Ψηφιακή Προεδρία (E-Chairmanship) που καθιερώσαμε για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, καταστήσαμε σαφές ότι η Δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν μπορούν να αποτελούν παράπλευρες απώλειες οποιασδήποτε υγειονομικής κρίσης. Ότι οι διακρίσεις και ο κοινωνικός στιγματισμός των πιο ευάλωτων ομάδων δεν είναι ανεκτά. Ότι η πρόσβαση στην Υγεία πρέπει να είναι ανεμπόδιστη για όλους.
Αυτές τις θέσεις αρχών η Ελληνική Προεδρία σκοπεύει να τις ενσωματώσει σε ένα ενιαίο κείμενο – παρακαταθήκη. Στη Διακήρυξη των Αθηνών της 4ης Νοεμβρίου, που, κατά ευτυχή συγκυρία, θα υπογραφεί εδώ, στο λίκνο της Δημοκρατίας, την προσεχή Τετάρτη, στο πλαίσιο της 130ής Συνόδου της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου, που συμπίπτει με τον εορτασμό της επετείου των 70 χρόνων από την υπογραφή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Πρόκειται για ένα νομικό και πολιτικό κείμενο, που θα καταγράφει για πρώτη φορά παγκοσμίως κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία της Δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε καταστάσεις κρίσεων, όπως η πανδημία. Και φιλοδοξούμε ότι θα αποτελέσει έναν πολύτιμο Οδικό Χάρτη αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων για τις επόμενες γενιές, μια νέα Βίβλο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Εξίσου σημαντική θεωρούμε και την κληρονομιά που αφήνουμε ως Ελληνική Προεδρία, συστήνοντας το Παρατηρητήριο για τη Μελέτη και τη Διδασκαλία της Ιστορίας, ένα πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση επικίνδυνων αναθεωρητισμών και προσπαθειών παραχάραξης της ιστορικής αλήθειας.
Ο αγώνας για την προάσπιση της Δημοκρατίας είναι συνεχής και καθημερινός. Δεν θα τελειώσει όταν τελειώσει η πανδημία. Έχουμε ωστόσο την πεποίθηση ότι με το τέλος της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρώπης αφήνουμε το πνεύμα της Δημοκρατίας ισχυρότερο και τους πολίτες της Ευρώπης κυρίως τους νεότερους περισσότερο ευαισθητοποιημένους. Κι αυτό είναι μία ακόμα κατάκτηση της Ελληνικής Προεδρίας.
Γιατί, όπως είπε και ο Τόμας Τζέφερσον, η Δημοκρατία χρειάζεται αιώνια επαγρύπνηση.